W połowie lat 60 i 70 XX w. w miejscowości Brzeźce i jej najbliższej okolicy odkryto kompleks osadniczo-sepulkralny społeczności kultury przeworskiej datowany na okres od II do III w.n.e. W czasie kampanii wykopaliskowej natrafiono na pozostałości trzech cmentarzysk z grobami ciałopalnymi o charakterze popielnicowym i jamowym. Część z pochówków odsłoniętych na wspomnianych nekropoliach posiadało bardzo interesujące i bogate wyposażenie ruchome. Na szczególną uwagę zasługuje chociażby grób wojownika z pełnym uzbrojeniem. W popielnicy znajdowały się przepalone kości, a w jej sąsiedztwie wiele przedmiotów żelaznych takich jak: rytualnie zgięty miecz, umbo (metalowy szczyt drewnianej tarczy), imacz (uchwyt tarczy), groty oszczepów i strzał, nóż, nożyce, krzesiwo, sprzączka do pasa oraz zapinka.
Obok omawianego pochówka znajdował się również zasobny w kosztowne przedmioty użytkowe grób popielnicowy z wyposażeniem kobiecym. Wśród pozyskanych zabytków wyeksplorowano między innymi fragmenty dwóch ozdobnych fibul spinania szat i trzech szpili żelaznych, przęśliki gliniane do warsztatu tkackiego, żelazne szydło, nóż, fragmenty igły i kościanego grzebienia, szklany, ciemnoniebieski paciorek jak również metalowe pozostałości szkatułki w postaci klucza z zamkiem, sprężyną i okuciami). Wszystkie odkryte cmentarzyska związane były z funkcjonującymi w tym samym czasie osadami ujawnionymi w czasie prospekcji powierzchniowej. W trakcie prac archeologicznych oprócz reliktów osadnictwa kultury przeworskiej natrafiono również na ślady kultur ze starszych epok w tym kultury amfor kulistych, pucharów lejkowatych i kultury łużyckiej.
Zabytki odkryte w czasie badań wykopaliskowych w Brzeźcach koło Białobrzegów
Fot. Sebastian Fituch